Arán san am fádo

Ní bhíodh arán plúir ag ar sinnsear acht um Nodhlag. Bhíodh arán min coirce bocsti., leite faoí cupóig, agus cacha phótha acu gach uair eile sa mbliadhain. Bhíodh arán min coirce dhéanta le min coirce agus uisge measgta le chéile agus chuireadh siad in a sheasamh e ar an teallach ar agaid píosa adhmaid agus tugadh gabhlóg ar an bpíosa adhmaid sin. Seo é an caoí a dhéineadh siad bocsti. Sgriobadh siad cúplá fataí dubha ar mbosca stáin in a raibh puill. Meascadh siad iad le min choirce agus dhéineadh siad é a bacáilt i bpóta.  Dhéineadh siad leite faoí chupóig le min choirce measgtha le bainne géar agus chuireadh siad é idir dhá duilleóig cabáiste le bacáilt.  Bhíodh caca phóta acu a dhéantaoi de min coirce agus bainne géar meascuigthe le chéile. Chuireadh siad é cun bacáilt í bphóta agus bhíodh cuma an phóta ar an gcáca. Dhéineadh siad arán fataí mar seo. Bhritheadh siad fataí, Baineadh siad an craiceann díobh. Mheascadh siad gráinne salainn agus dorn min choirce tríotha. Chothromuigheadh siad é gearrad siad í gceathramnaibh é agus bacáileadh siad ar an ngrideal é. Chuireadh na feilméirí fadó a lán cruitneachta agus mheileadh siad e le bró. Bhíodh bhró ag fear saidbir agus theigheadh na daoine bochta cuige len a gcruicneacht agus choirce agus mheileadh siad é. Barm a chuireadh siad sa gcíste in ionad bainne. Dhéineadh siad é le h-uisge. Leat fhuar meascuighthe le plúr agus d’fágadh siad é le hais na teineadh go mbíodh sé géar. Dhéineadh siadh an trán sa losad igcomhnuidhe.

Collector: Máire Cáit Ní Mhuireagán, Kilsallagh, Co. Galway

Informant: Unknown

Place: Ballyglass South, Co. Galway

Footnote: Duchas, ‘The Schools’ Collection’, www.duchas.ie